 |
Autor: Anna Brytek-Matera
Tytuł: Zaburzenia odżywiania Rok wydania: 2021 Wydawca: PZWL, Warszawa ISBN: 978-83-200-625-95 Liczba stron: 228 |
„(….) Światowy Dzień walki z Zaburzeniami Odżywiania (World Eating Disorders Action Day; WEDAD), od pięciu lat, przypada 2 czerwca. Jego intencją jest zwiększenie globalnej świadomości w zakresie zaburzeń odżywiania jako genetycznie powiązanych, uleczalnych chorób, na które mogą zachorować zarówno kobiety, jak i mężczyźni.
Idea prezentowanej monografii ma podobny wymiar – edukacyjny. Jej celem jest ukazanie problematyki zaburzeń odżywiania w aspekcie teoretycznym, empirycznym i terapeutycznym. Książka zawiera szczegółową charakterystykę zaburzeń odżywiania (m.in. różnice i podobieństwa występujące między nimi, ujęcie historyczne i współczesne, modele powstawania zaburzeń odżywiania) (część I), wyniki badań własnych (część II) oraz przykłady (własnej) pracy terapeutycznej (część III). W pracy prezentowane są zarówno klasyczne, jak i najnowsze wyniki badań uwzględniające czynniki predysponujące, wyzwalające i podtrzymujące zaburzenia odżywiania. Monografia bazuje na zasadach praktyki opartej na dowodach naukowych (evidence-based practice), w której podstawowym źródłem wiedzy są badania empiryczne. Ukazuje również metody leczenia oparte na dowodach empirycznych (empirically supported treatments).
Holistyczne spojrzenie na problematykę zaburzeń odżywiania pozwala lepiej wyjaśnić ich mechanizm działania. Istnieje duża potrzeba społeczna propagowania działań prewencyjnych i profilaktycznych w zakresie zaburzeń odżywiania. Aby jednak było to możliwe, należy dokładnie opisać i przede wszystkim zrozumieć patomechanizm jadłowstrętu i bulimii psychicznej”.
 |
Autor: Anna Brytek-Matera (redakcja naukowa)
Tytuł: Psychodietyka Rok wydania: 2020 Wydawca: PZWL, Warszawa ISBN: 978-83-200-5992-2 Liczba stron: 566 |
Pierwsza praca naukowa z zakresu psychodietetyki pojawiła się na początku lat 30. XX wieku. Martin F. Firtz w artykule zatytułowanym The Field of Psychodietetics zwraca uwagę, że jest pożądane stworzenie terminu, który uwzględni psychologiczne aspekty odżywiania. Dlatego też definiuje psychodietetykę jako naukę o żywieniu człowieka w chorobie i zdrowiu ze szczególnym uwzględnieniem aspektu psychicznego. W latach 70. XX wieku inni naukowcy również podkreślali, że psychodietetyka zajmuje się zarówno dziedziną zdrowia psychicznego, jak i żywieniem. Obecnie wiemy, że psychodietetyka to dziedzina wiedzy, która łączy w sobie elementy psychologii, dietetyki, nutrigenetyki, kultury fizycznej i medycyny. Zwraca uwagę nie tylko na wpływ czynników psychologicznych na zachowania żywieniowe (ich powstawanie, determinowanie, podtrzymywanie, zmianę), ale również podkreśla rolę dwukierunkowego związku pomiędzy jedzeniem a emocjami i zachowaniami człowieka oraz wyjaśnienia mechanizmy biofizjologiczne, na które oddziałuje jedzenie, a które leżą u podstaw sfery emocjonalnej i behawioralnej.
W dobie promowania zdrowego stylu życia, rosnącej zapadalności na zaburzenia odżywiania, jak i nadmiernej konsumpcji jedzenia kluczowe wydaje się zrozumienie jaką funkcję pełni ono w życiu człowieka. Osiągnięcie poprawy stanu zdrowia możliwe jest dzięki dwóm skutecznym metodom: zdrowemu odżywianiu się oraz regularnej aktywności fizycznej. Interdyscyplinarne podejście, jakim charakteryzuje się psychodietetyka oraz model pracy w zakresie zdrowego odżywiania się i podejmowania aktywności fizycznej, dają możliwość formułowania odpowiednich zaleceń oraz wdrażania zmian w zakresie zachowań żywieniowych (i zdrowotnych) uwzględniając jeden z najważniejszych czynników w życiu człowieka, czynnik psychologiczny.
Niezwykle ważnym aspektem, uwzględniając standardy i wymagania Światowej Organizacji Zdrowia w zakresie zaleceń żywieniowych i aktywności fizycznej niezbędnych do zapewnienia dobrego stanu zdrowia, jest proces zapobiegania oraz leczenia chorób związanych bezpośrednio lub pośrednio z nieprawidłowymi zachowaniami, nawykami i postawami żywieniowymi. Współpraca z pacjentem w zakresie zbilansowanej diety, wyrównania niedoborów składników odżywczych czy zmiany jego zachowań żywieniowych winna być kompleksowa i wielowymiarowa. Udzielając wsparcia (psychologicznego, dietetycznego, psychodietetycznego, lekarskiego) specjalista rozpoznaje potrzebę pacjenta i dokonuje wstępnej diagnozy. Co oznacza, że ocenia i opisuje najważniejsze zachowania żywieniowe, które mają wpływ na zdrowie osoby. Następnie podejmuje działania mające na celu poprawę tego wpływu. Ważnym krokiem w tym procesie jest monitorowanie i wdrażanie interwencji. Specjalista przeprowadza ów krok w sposób ciągły – dokonując przeglądu interwencji, postępów w kierunku osiągnięcia celów i wyników oraz tego, czy wcześniejsze zachowania żywieniowe nadal utrzymują się. Nowe trudności pacjenta lub brak postępów mogą prowadzić do ponownej oceny. Koniec interwencji związany jest z jej ostateczną oceną. Ocena końcowa, oparta na poprawie zachowania i zastosowaniu ulepszeń w zakresie oceny oraz monitorowania różnych wskaźników, dostarcza dowodów na skuteczność interwencji i jej wyników.
Podręcznik przedstawia aktualną i kompleksową wiedzę z zakresu nowej interdyscyplinarnej dziedziny, jaką jest psychodietetyka. Zawiera charakterystykę teoretycznych i praktycznych podstaw z zakresu dietetyki (część I), psychologii (część II), nutrigenetyki, nauk o lekach i o zdrowiu (część III) oraz kultury fizycznej (część IV). Prezentuje również kompleksowe opisy wybranych jednostek nozologicznych (m.in. otyłości, zaburzeń odżywiania, wybranych chorób przewodu pokarmowego) w pracy psychodietetyka (V część). Wnikliwa praca wybitnych specjalistów (naukowców i praktyków) umożliwia holistyczne spojrzenie na problematykę zachowań żywieniowych.
 |
Autorzy: Kamila Czepczor-Bernat, Anna Brytek-Matera
Tytuł: Psychologiczne aspekty nadwagi i otyłości. Teoria i praktyka. Rok wydania: 2020 Wydawca: Difin, Warszawa ISBN: 978-83-8085-011-8 Liczba stron: 210 |
|
Najnowsze dane Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że proporcja osób posiadających nadwagę lub otyłość wzrośnie w ciągu następnej dekady w większości krajów zachodnioeuropejskich. Nie ulega wątpliwości, że otyłość stanowi poważny i wciąż rosnący problem zdrowotny na całym świecie, a potrzeba znajomości skuteczniejszych metod jej leczenia stanowi priorytet zarówno dla badawczy, jak i praktyków. W prezentowanej monografii autorki przedstawiają rezultaty badań własnych z wykorzystaniem interwencji psychologicznej bazującej na teorii związanej z terapią ukierunkowaną na schematy emocjonalne oraz interwencji psychologicznej opartej na zbiorze technik powiązanych z regulacją emocji i stresu. Oceniają jak zmienia się poziom negatywnych emocji oraz ich regulacji, uważnego jedzenia i obrazu ciała na różnych etapach interwencji oraz porównują wielkość tych zmian pomiędzy grupami. Prezentują najnowsze modele kliniczne oraz najnowsze wyniki badań uwzględniające aspekt emocjonalny, behawioralny i percepcyjny otyłości. Opisują zarówno autorską interwencję psychologiczną, jak i wybrane modele pracy z pacjentami z nadmierną masą ciała. |
 |
Autorzy: Kamila Czepczor, Anna Brytek-Matera
Tytuł: Jedzenie pod wpływem emocji Rok wydania: 2017 Wydawca: Difin, Warszawa ISBN: 978-83-8085-393-5 Liczba stron: 258 |
|
(…) Mój głód należy rozumieć w najszerszym znaczeniu tego słowa: sprawa nie byłaby może tak poważna, gdybym łaknęła tylko pożywienia. Lecz istnieje coś takiego jak łaknienie samego tylko jedzenia? Amélie Nothomb (2005), Biografia głodu, s. 15 Współczesny dyskurs naukowy podkreśla szczególnie dużą rolę emocji w kształtowaniu się nawyków, postaw i zachowań żywieniowych oraz ich znaczenie w rozwoju zaburzeń odżywiania, nadwagi i otyłości. W dobie nadmiernej konsumpcji jedzenia znaczące wydaje się zrozumienie, dlaczego ludzie jedzą (lub przejadają się) w odpowiedzi na negatywne emocje bądź pod ich wpływem. |
|
 |
Autor: Anna Brytek-Matera
Tytuł: L’autorégulation du comportement et les troubles alimentaires. Perspectives interculturelles Rok wydania: 2010 Wydawca: Éditions universitaires européennes, Sarrebruck ISBN: 978-613-1-52626-8 Liczba stron: 250 |
Dans notre cadre de recherche, nous nous situerons dans la théorie de l’autorégulation des comportements afin de comprendre les trouble alimentaires. Ce modèle permettra de mieux saisir les facteurs psychosociaux intervenant dans ces troubles. Notre objectif est de savoir si les profils de risque de l’anorexie mentale, de la boulimie nerveuse ainsi que de l’obésité sont identiques dans la population polonaise et française. Nos résultats indiquent que le profil des patientes anorexiques polonaises est proche du profil des patientes anorexiques françaises. Il y a deux variables indépendantes qui se retrouvent de façon identiques: la première concerne l’intériorisation de la colère et la deuxième concerne les conflits dans les buts de développement intellectuel. Les facteurs prédictifs de la boulimie ne se ressemblent pas dans nos deux populations de recherche. Les facteurs de risque de devenir obèse ne sont pas semblables dans la population polonaise et française. Les variables utilisées dans cette étude rendent peu compte de la problématique des personnes obèses montrant ainsi que les facteurs associés à l’obésité diffèrent de ceux associés aux troubles de la conduite alimentaire.
 |
Autor: Anna Brytek-Matera (redakcja naukowa) Tytuł: Ciało w dobie współczesności. Wybrane zagadnienia z problematyki obrazu własnego ciała Rok wydania: 2010 Wydawca: Difin, Warszawa ISBN: 978-83-7641-320-4 Liczba stron: 264 * Książka zgłoszona do Nagrody Teofrasta (III edycja) |
Dla francuskiego filozofa Marice’a Merleau-Ponty c i e l e s n o ś ć jest wpisana w istotę człowieczeństwa, gdyż wspólnie z psychiką i duchowością tworzy nierozerwalną jedność, natomiast c i a ł o stanowi rodzaj specyficznego „wehikułu bycia w świecie”. Jest dynamiczną całością i warunkiem wszelkiej obecności. W naszej kulturze ciało stało się wszechobecne. Ludzie coraz częściej, kosztem własnej duchowości, postrzegani są przez pryzmat własnego ciała. To, które odbiega od społecznie narzuconych norm, deprecjonuje osobę – człowieka, z jego marzeniami, planami, zasobami.
Nadmierna koncentracja na własnej fizyczności prowadzić może do budowania lub poszerzania wiedzy na temat własnego Ja w oparciu o o b r a z c i a ł a. Co z kolei może łączyć się z przekonaniem, że wygląd zewnętrzny jest odzwierciedleniem osobowości człowieka. W jakim stopniu zatem ciało determinuje o b r a z s i e b i e?
Treść prezentowanych w książce rozważań dotyczy obrazu ciała, obrazu siebie oraz cielesności. Wielowymiarowe spojrzenie na omawianą problematykę pozwala na szersze ujęcie i zrozumienie, w aspekcie psychologicznym, zagadnień związanych z ciałem i jego wyglądem.
 |
Autorzy: Anna Brytek-Matera, Adriana Rybicka-Klimczyk Tytuł: Wizerunek ciała w anoreksji i bulimii psychicznej Rok wydania: 2009 Wydawca: Difin, Warszawa ISBN: 978-83-7641-128-6 Liczba stron: 200 * Książka zgłoszona do Nagrody Teofrasta (II edycja) |
Podobno mój wygląd odstrasza klientów. Za chuda?
Patrzę w lustro i widzę dwie pyzy zamiast wystających kości policzkowych. (…)
Ważę 40 kilogramów. Im jestem szczuplejsza, tym lepiej się czuję.
Oblewa mnie fala szczęścia. W głowie rozbłyskuje światło, widzę kolorowe, trójwymiarowe obrazy. Świat znika (…)
Manuela Gretkowska, Sandra K (1999)
Osoby z jadłowstrętem psychicznym (anorexia nervosa) i bulimią (bulimia nervosa) wzbraniają się przed jedzeniem (w sposób restrykcyjny bądź kompensacyjny), gdyż, ich zdaniem, przyjmowanie pokarmów powoduje przyrost masy i uniemożliwia osiągnięcie, jakże pożądanej przez nie, szczupłej sylwetki. Wyrzekają się własnych, naturalnych potrzeb na rzecz zrealizowania przyjętych społecznie i kulturowo standardów – szczupłości, pięknego ciała, cielesności.
Warto zastanowić się, czy dążenie do ideału, jaki stanowi szczupła sylwetka, jest własnym pragnieniem czy też wynikiem nadmiernej internalizacji poglądów propagowanych, głównie, przez środki masowego przekazu. Gdyby problem kultu cielesności nie był tak silnie akcentowany przez współczesne media, czy młode dziewczęta i kobiety dążyłyby do bycia szczupłymi (ze względu na własne pragnienia a nie realizowanie potrzeb innych osób)? Do jakiego ideału dążą – własnego (wynikającego z wewnętrznej motywacji i przeświadczenia) czy społecznie aprobowanego (będącego wynikiem zewnętrznej motywacji i dającego gratyfikację w postaci społecznej akceptacji)?
Lęk przed przybraniem na wadze, nadmierne zaabsorbowanie kształtem i masą ciała, nieustanne dążenie do posiadania szczupłej sylwetki i nieakceptowanie aktualnej, wyolbrzymianie rozmiarów własnego ciała prowadzą do postrzegania i oceniania go w kategoriach negatywnych. Problematyka książki dotyczy roli, jaką odgrywa wizerunek ciała w mechanizmie powstawania i rozwoju zaburzeń odżywiania. Omówione zostały m.in. czynniki determinujące negatywny obraz ciała, koncepcje psychologiczne warunkujące zaburzenia odżywiania w kontekście wizerunku własnego ciała, proces internalizacji ideału propagowanej współcześnie sylwetki, postawy wobec jedzenia, syndrom gotowości anorektycznej oraz metody pracy terapeutycznej.
 |
Autor: Anna Brytek-Matera Tytuł: Obraz ciała – obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym Rok wydania: 2008 Wydawca: Difin, Warszawa ISBN: 978-83-7251-939-9 Liczba stron: 192 |
Jak podkreśla Ferry (1996) koniec XX wieku to zarazem początek sakralizacji ciała. W kulturze zachodnioeuropejskiej dominuje ciało szczupłe. Piękno kojarzone jest ze szczupłością (co powoduje wzrost uprzedzeń w stosunku do ludzi otyłych). Ta z kolei stanowi synonim umiaru, panowania nad sobą, sukcesu i aprobaty społecznej (Grogan, 1999), otyłość zaś traktowana jest jako niezdolność kontrolowania się i osiągania satysfakcji, brak dyscypliny bądź nawet skłonność do lenistwa czy żarłoczności (Sparkes, 1997). Obawiając się dezaprobaty społecznej czy nawet wykluczenia, kobiety i coraz częściej także mężczyźni, starają się wpisać w obowiązujące kanony.
Ciało stało się obecnie najważniejszym atrybutem kobiety. Idealne – posiada smukłą talię, nieskazitelną skórę, długie nogi oraz duży biust. Uprzedmiotowienie ciała powoduje przesunięcie uwagi z osiągnięć i wyników na wygląd i powierzchowność.
Znaczenie wyglądu i ciała dla psychicznego funkcjonowania człowieka jest ogromne. Warto zastanowić się dlaczego niektóre osoby wykazują tak duże niezadowolone z własnej sylwetki, organizując swoje życie wokół nadmiernego zaabsorbowania nią lub podejmowania różnorakich prób w celu jej zmodyfikowania, podczas gdy inni z podobnym kształtem ciała, mimo braku satysfakcji z własnego wyglądu, tego nie robią i kontynuują dotychczasowe życie. Niektóre osoby przeżywają silnie zmiany w swoim wyglądzie, podczas gdy inni są skłonni do tego by mieć bardziej stały wizerunek ciała. Bez wątpienia te rozbieżne perspektywy oparte są na umysłowej reprezentacji ciała (umysłowym wizerunku ciała) ukształtowanej zarówno przez intrapsychiczne, jak i interpersonalne doświadczenia.
Obraz własnego ciała stanowi istotny składnik Ja.Jaka zatem istnieje zależność między obrazem siebie a obrazem swojego ciała? Tematy podjęte w książce starają się odpowiedzieć na to pytanie. W swojej pracy autorka skupia się na roli, jaką odgrywa wizerunek ciała u kobiet z zaburzeniami odżywiania, osób z nadwagą i otyłością, pacjentów z dysmorficznymi zaburzeniami ciała i z dysmorfią mięśniową, a także ukazuje znaczenie wyglądu (i jego odbiór) zarówno przez adolescentów, jak i dorosłych.